Arxeologlar ibtidoiy ayollarning homiladorlik taqvimini topishdi
Ibtidoiy ayollarning homiladorlik taqvimlari, shuningdek, paleolit davrida mavjud bo‘lgan tug‘ilish va o‘lim belgilari birinchi marta Janubiy Uraldagi Kapova g‘ori devorlariga chizilgan rasmlarni o‘rganish natijalariga ko‘ra aniqlandi. Bu haqda Ufa fan va texnologiya universiteti dosenti Ayrat Bagautdinov RIA Novostiga ma’lum qildi.
Olimlar g‘orning devor belgilari va chizmalarini o‘rganishdi. Aytilishicha, ibtidoiy rassom ayol bo‘lgan, buni onalikka sig‘inishni aks ettiruvchi tasvirlar va ming yillar davomida saqlanib qolgan hissiy komponentlar tasdiqlaydi.
Olimning ta’kidlashicha, ibtidoiy odam mavhum fikrlash qobiliyatiga ega, hisoblashni bilgan va oy taqvimini tuzgan, hayvonlarning xatti-harakatlari haqida bilim bilan ishlagan va ov vaqtini rejalashtirgan.
"Kapova g‘orida belgilarning asosiysi– bu trapesiya. Biz bu hayvonlar va ayollar uchun homiladorlik taqvimi ekanligini aniqladik. Muvaffaqiyatli homiladorlik taqvimi bola yoki bola tug‘ilishi belgisini o‘z ichiga oladi - "Y", va muvaffaqiyatsiz homiladorlik taqvimi (teskari trapesiya) homila yoki bolaning o‘limi belgisini o‘z ichiga oladi - "⅄".
Trapesiyaning yonidagi o‘lim belgisi "⅄" onaning o‘limini anglatadi. G‘orning chizmalari va belgilari ibtidoiy odamning makonni uch o‘lchovli idrok etishiga muvofiq chizilganligi isbotlangan: oldinga - taraqqiyot, orqaga - regressiya; chapga - taraqqiyot, o‘ngga - regressiya; pastga - taraqqiyot, yuqoriga esa regressiya demakdir.
Tadqiqotchining so‘zlariga ko‘ra, masalan, olimlar ilgari “Katta ot” deb atagan tasvirda aslida homilador ot ko‘rsatilgan, chunki katta qorin aniq ko‘rinadi. Olim bu raqamdagi vertikal chiziqlarni hayvonning homiladorlik davriga mos keladigan qamariy oylari deb izohlaydi.
"Biz ibtidoiy odamni oy boshqargan va bitta to‘lin oyni ham, boshqa to‘lin oyni ham yozib olishi mumkin deb taxmin qilamiz. Shuning uchun, oy taqvimiga ko‘ra voqealar qayd etilishi mumkin edi. Biz ishonamizki, qadimgi odam yil boshini bahordan - issiqlik boshlanishi va hayvonlarning juftlash davrini hisoblagan. Agar go‘sht yetarli bo‘lsa, hayvonlar ibtidoiy odam uchun deyarli hamma narsa edi - oziq-ovqat va teri, tinchlik va farovonlik”, - dedi Bagautdinov.
Bundan tashqari, tadqiqotchining fikricha, Boshqirdiston hududidagi ibtidoiy odamlar kelajakdagi ovni rejalashtirishgan - ular buzoq tug‘ilgandan keyin ona mamontni o‘ldirishgan va chaqaloq mamontni kelajakda ov qilish ob’ekti sifatida qoldirishgan.
Olimning fikricha, chizmalar va belgilar orqali ibtidoiy rassom bo‘lajak avlodlariga aniq xabar qoldirgan. Yani ular hayvonlarni faqat bolalari tug‘ilgandan keyin ovlashlari kerak.
Olimlar g‘orning devor belgilari va chizmalarini o‘rganishdi. Aytilishicha, ibtidoiy rassom ayol bo‘lgan, buni onalikka sig‘inishni aks ettiruvchi tasvirlar va ming yillar davomida saqlanib qolgan hissiy komponentlar tasdiqlaydi.
Olimning ta’kidlashicha, ibtidoiy odam mavhum fikrlash qobiliyatiga ega, hisoblashni bilgan va oy taqvimini tuzgan, hayvonlarning xatti-harakatlari haqida bilim bilan ishlagan va ov vaqtini rejalashtirgan.
"Kapova g‘orida belgilarning asosiysi– bu trapesiya. Biz bu hayvonlar va ayollar uchun homiladorlik taqvimi ekanligini aniqladik. Muvaffaqiyatli homiladorlik taqvimi bola yoki bola tug‘ilishi belgisini o‘z ichiga oladi - "Y", va muvaffaqiyatsiz homiladorlik taqvimi (teskari trapesiya) homila yoki bolaning o‘limi belgisini o‘z ichiga oladi - "⅄".
Trapesiyaning yonidagi o‘lim belgisi "⅄" onaning o‘limini anglatadi. G‘orning chizmalari va belgilari ibtidoiy odamning makonni uch o‘lchovli idrok etishiga muvofiq chizilganligi isbotlangan: oldinga - taraqqiyot, orqaga - regressiya; chapga - taraqqiyot, o‘ngga - regressiya; pastga - taraqqiyot, yuqoriga esa regressiya demakdir.
Tadqiqotchining so‘zlariga ko‘ra, masalan, olimlar ilgari “Katta ot” deb atagan tasvirda aslida homilador ot ko‘rsatilgan, chunki katta qorin aniq ko‘rinadi. Olim bu raqamdagi vertikal chiziqlarni hayvonning homiladorlik davriga mos keladigan qamariy oylari deb izohlaydi.
"Biz ibtidoiy odamni oy boshqargan va bitta to‘lin oyni ham, boshqa to‘lin oyni ham yozib olishi mumkin deb taxmin qilamiz. Shuning uchun, oy taqvimiga ko‘ra voqealar qayd etilishi mumkin edi. Biz ishonamizki, qadimgi odam yil boshini bahordan - issiqlik boshlanishi va hayvonlarning juftlash davrini hisoblagan. Agar go‘sht yetarli bo‘lsa, hayvonlar ibtidoiy odam uchun deyarli hamma narsa edi - oziq-ovqat va teri, tinchlik va farovonlik”, - dedi Bagautdinov.
Bundan tashqari, tadqiqotchining fikricha, Boshqirdiston hududidagi ibtidoiy odamlar kelajakdagi ovni rejalashtirishgan - ular buzoq tug‘ilgandan keyin ona mamontni o‘ldirishgan va chaqaloq mamontni kelajakda ov qilish ob’ekti sifatida qoldirishgan.
Olimning fikricha, chizmalar va belgilar orqali ibtidoiy rassom bo‘lajak avlodlariga aniq xabar qoldirgan. Yani ular hayvonlarni faqat bolalari tug‘ilgandan keyin ovlashlari kerak.