Insoniyat tarixidagi eng yirik urushlar

Insoniyat tarixidagi eng yirik urushlar
Dunyoning bugungi holatga kelishida urushlar ham yirik ahamiyat kasb etadi, shu bilan birga, ular juda katta qurbonliklarga olib keladi. Quyida insoniyat tarixidagi eng yirik urushlarning ayrimlari haqida qisqacha so‘z yuritamiz.

1. Birinchi jahon urushi (1914—1918). Bu tarixdagi eng halokatli to‘qnashuvlardan biri bo‘lib, bir qancha davlatlar ishtirok etgan va taxminan 16 million kishining o‘limiga sabab bo‘lgan. Urush muhim siyosiy va hududiy o‘zgarishlarga, jumladan, imperiyalarning qulashi, milliy chegaralarning o‘zgartirilishi va yangi davlatlarning paydo bo‘lishiga olib keldi.

2. Ikkinchi Jahon urushi (1939–1945). Bu global mojaro ham ko‘plab mamlakatlarni qamrab olgan va 70 milliondan ortiq odamning o‘limiga olib kelgani uchun ham tarixdagi eng halokatli urushga aylandi. Urush fashistlar Germaniyasi va ittifoqdoshlarining mag‘lubiyati bilan yakunlandi. Bu muhim geosiyosiy o‘zgarishlarga, jumladan Birlashgan Millatlar Tashkilotining tashkil etilishi va Germaniyaning bo‘linishiga olib keldi.

3. Sovuq urush (1947–1991): Bu AQSh va Sovet Ittifoqi o‘rtasidagi siyosiy, iqtisodiy va harbiy raqobat bilan tavsiflangan geosiyosiy keskinlik davri bo‘lgan. Voqea ikki super kuch o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri urushni o‘z ichiga olmasa ham, Koreya urushi va Vyetnam urushi kabi turli mintaqalarda proksi urushlarga olib keldi.

4. Koreya urushi (1950–1953): Bu mojaro Shimoliy Koreya Janubiy Koreyaga bostirib kirganida boshlangan. Natijada tinchlik shartnomasi emas, balki sulh shartnomasi tuzildi, bu Koreyaning Shimoliy va Janubiy qismga bo‘linishini davom ettirdi. Urush millionlab qurbonlar keltirgan va Sharqiy Osiyoning siyosiy manzarasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatgan.

5. Vyetnam urushi (1955–1975): Shimoliy Vyetnam (Sovet Ittifoqi va Xitoy tomonidan qo‘llab-quvvatlangan) va Janubiy Vyetnam (AQSh va uning ittifoqchilari tomonidan qo‘llab-quvvatlangan) o‘rtasidagi uzoq davom etgan mojaro AQSh qo‘shinlarini olib chiqib ketish va Vyetnamni kommunistik boshqaruv ostida birlashtirish bilan yakunlangan.

6. Fors ko‘rfazi urushi (1990–1991): Bu mojaro Iroqning Quvaytga bostirib kirishi bilan boshlangan. Qo‘shma Shtatlar boshchiligidagi davlatlar koalisiyasi Quvaytni ozod qilish uchun aralashdi, natijada koalisiya kuchlari tezkor harbiy g‘alabaga erishdi. Biroq Saddam Husayn Iroqda hokimiyat tepasida qoldi, bu esa mintaqada yana nizolarga olib keldi.

7. Iroq urushi (2003–2011): Bu urush AQSh boshchiligidagi koalisiya tomonidan Saddam Husayn rejimi va ommaviy qirg‘in qurollarini yo‘q qilish maqsadida boshlangan. Urush Saddam Husaynning ag‘darilishiga olib keldi, ammo shundan so‘ng Iroqda uzoq davom etgan qo‘zg‘olon va mazhablararo zo‘ravonliklar boshlandi.

8. Suriyadagi fuqarolar urushi (2011 yildan hozirgi kungacha): Bu davom etayotgan mojaro hukumatga qarshi norozilik namoyishlari natijasida boshlangan va shundan so‘ng turli guruhlar, jumladan Suriya hukumati, isyonchi guruhlar, jihodchi tashkilotlar va xalqaro guruhlar ishtirokida murakkab va ko‘p qirrali urushga aylangan. Natijada esa odamlarning katta azob-uqubatlar va ko‘chirilishga duchor bo‘ldi.

Bu urushlar va ularning natijalariga bir nechta misollar xolos. Har bir mojaro ishtirok etayotgan mamlakatlarga o‘ziga xos ta’sir ko‘rsatdi, siyosiy landshaftlarni shakllantirdi, odamlarning halok bo‘lishiga olib keldi va global dinamikaga ta’sir ko‘rsatdi.‌‌
Оставить комментарий


Кликните на изображение чтобы обновить код, если он неразборчив